Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Narodziny inicjatywy warsztatów dla maturzystów

Problem właściwego przygotowania uczniów szkół średnich do egzaminu maturalnego budził naszą troskę od czasu kiedy sami do owego egzaminu przystępowaliśmy. Pomysł zorganizowania kursu przygotowawczego ułatwiającego właściwe opanowanie materiału z zakresu chemii wysunął w marcu 2011 roku Karol Dudek. Miesiąc później, na Wydziale Chemii UJ, zorganizowano spotkanie dla maturzystów, na którym omówiono najczęstsze błędy popełniane przez uczniów w czasie egzaminu maturalnego z chemii korzystając z corocznych opracowań CKE[1]. Na spotkaniu pojawiała się kilkuset osobowa grupa uczniów całego województwa małopolskiego. Po wykładzie, który dla wszystkich maturzystów przygotował i przeprowadził sam pomysłodawca spotkania, uczniowie w mniejszych grupach rozwiązywali specjalnie skonstruowane w tym celu zadania. Pozytywny odbiór, z jakim spotkały się wówczas te jednorazowe zajęcia, skłonił nas do zorganizowania w kolejnym roku szkolnym (2011/2012) całorocznego kursu, składającego się z dziewięciu spotkań, podczas których omawiane były kolejne zagadnienia zawarte w podstawie programowej dla zakresu rozszerzonego nauczania chemii w szkołach ponadgimnazjalnych. Od samego początku warsztatów, wraz z Karolem Dudkiem, w ich organizację włączyli się aktywnie Michał Płotek oraz Tomasz Wichur. Zajęcia odbywały się w soboty i składały się z wykładu, prowadzonego zazwyczaj przez Karola Dudka oraz zajęć ćwiczeniowych w mniejszych grupach, które prowadzili studenci ostatnich lat studiów chemicznych na Wydziale Chemii UJ. Proces dydaktyczny z woli inicjatora odbywa się w dużej mierze, w oparciu o metody podające[2]. Warsztaty cieszyły się ogromnym zainteresowaniem (Ponad 1100 uczestników w latach 2011 – 2015), a zaproponowany przez nas sposób powtórki przed maturą spotkał się z przychylnymi opiniami środowiska nauczycielskiego:

Zorganizowane po raz pierwszy w roku szkolnym 2010/11 i kierowane do maturzystów warsztaty „Ostatni dzwonek przed maturą” mają szansę bardzo pozytywnie wyróżniać się na rynku edukacyjnym. Maturzyści będą mogli solidnie powtórzyć wiadomości. Warsztatowa forma zajęć, kładąca duży nacisk na indywidualne ćwiczenia, pomoże im sprawdzić się przed egzaminem maturalnym i poprawić umiejętności, na ćwiczenie których nigdy nie ma wystarczającej ilości czasu w szkole.

(fragment opinii o warsztatach przekazanej prowadzącym przez nauczyciela chemii z 15-letnim stażem oraz egzaminatora CKE).

Opinie takie jak powyższa dodały nam zapału do dalszej pracy. Warsztaty z roku na rok ewoluowały, gdyż zmieniły się także potrzeby uczestników. Prócz części wykładowej i ćwiczeniowej pojawiła się również część doświadczalna gdyż wiele szkół nie jest wyposażona w pracownię chemiczną, i uczniowie nie mają okazji obserwować najprostszych reakcji chemicznych objętych programem szkolnym.

Obecna forma warsztatów

Od roku 2014/15 w ramach Warsztatów dla maturzystów „Ostatni dzwonek przed maturą” odbywa się dziesięć spotkań tematycznych ułożonych z wykorzystaniem standardów edukacyjnych CKE[3]:

  1. Podstawy obliczeń chemicznych.
  2. Atom i cząsteczka.
  3. Tlenki, wodorotlenki, kwasy, zasady i sole. Dysocjacja elektrolityczna i hydroliza.
  4. Powtórka z I klasy LO.
  5. Reakcje i właściwości pierwiastków bloków s, p i d. Reakcje utleniania-redukcji.
  6. Elementy chemii ogólnej – termochemia i statyka.
  7. Elementy chemii ogólnej – kinetyka i elementy elektrochemii. Węglowodory. Wstęp do jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów.
  8. Jedno- i dwufunkcyjne pochodne węglowodorów.
  9. Wielofunkcyjne pochodne węglowodorów. Stereochemia. Podsumowanie wiadomości z chemii organicznej.
  10. Powtórka z całości materiału. Omówienie najczęstszych błędów pojawiających się w pracach uczniów na egzaminie maturalnym.

Warsztaty odbywały się w wybrane soboty roku szkolnego 2014/2015. Każde spotkanie rozpoczynało się wykładem (60 – 120 minut) wprowadzającym w tematykę omawianą na danych zajęciach. W czasie części spotkań odbyły się dodatkowo pokazy doświadczeń chemicznych wymienianych w podstawie programowej, na bazie których oparte były zadania z arkuszy maturalnych z poprzednich sesji egzaminacyjnych przygotowywanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Następnie, po krótkiej przerwie uczniowie w około 20 osobowych grupach pod opieką i z pomocą prowadzącego rozwiązywali specjalnie ułożone na ten cel autorskie zadania typu maturalnego. Czas trwania części ćwiczeniowej to 2 do 3 godzin zegarowych. Dodatkowo uczniowie otrzymywali zadania domowe, które rozwiązywali samodzielnie i przynosili na kolejne zajęcia. Zadanie te były następnie omawiane z uwypukleniem najczęstszych błędów, jakie wyniknęły po analizie rozwiązań oraz dyskusji z uczniami.

Jak już wspomniano powyżej, na potrzeby warsztatów „Ostatni dzwonek przed maturą” opracowujemy autorskie zadania, mające zwrócić uwagę uczniów na najczęściej popełniane błędy w czasie egzaminu maturalnego. Staramy się kłaść nacisk nie tylko na rozwijanie wiedzy uczniów z zakresu chemii, ale próbujemy udoskonalić umiejętność rozwiązywania zadań o charakterystycznej dla matury formie. Zwracamy uwagę na poprawność zapisu chemicznego, jak i matematycznego rozwiązywania zadań obliczeniowych.

Przykładowe zadanie z arkusza warsztatowego „Atom i cząsteczka”:

Informacje do zadań 4-6.
Dane są wzory sumaryczne następujących związków:
HBr, HF, HI, HCl, NaCl, CCl4,

  1. Temperatury wrzenia wodorków fluorowców uszeregowanych wg malejącej wartości elektroujemności niemetalu wynoszą odpowiednio: 19,55°C; -85,1°C; -66,8°C; -35,44°C.

Można zauważyć, że wartość temperatury wrzenia wymieniona jako pierwsza jest największa i nie pasuje do tendencji zmian w dalszej części szeregu. Podaj przyczynę takiego stanu rzeczy.

  1. Z podanych w informacji wprowadzającej związków wybierz ten, którego cząsteczki mają budowę niepolarną Narysuj wzór elektronowy cząsteczki tego związku. Podaj liczbę wiązań typu s i typu p.
  2. Temperatura topnienia jednego ze związków wymienionych w informacji wprowadzającej wynosi 801oC. Powyżej tej temperatury związek ten przewodzi prąd elektryczny. Podaj wzór i nazwę systematyczną opisanego związku oraz podaj wzory elementów budujących (wzór elementu budującego) kryształ tego związku.

Komentarz

Zadania te są zgodne z opisem wymagań maturalnych, mogą zatem znaleźć się w arkuszu egzaminacyjnym:

  • Zadanie 4 zgodnie z opisem wymagań (standard I, punkt 1b6) zakłada, że zdający potrafi:

Przedstawić przyczyny i sposób tworzenia wiązań wodorowych (…); oraz (standard I, punkt 1b -7) przewidywać właściwości fizykochemiczne substancji, wynikające z rodzaju występujących w nich wiązań;

  • Zadanie 5 zgodnie z opisem wymagań (standard I, punkt 1b5) zakłada, że zdający potrafi:

Zapisywać (…) wzory elektronowe związków kowalencyjnych (…) z uwzględnieniem wiązań pojedynczych i podwójnych; oraz (standard I, punkt 1b4) określić kształt prostych cząsteczek związków nieorganicznych i organicznych, wskazując, które z nich są polarne, a które niepolarne oraz (standard I, punkt 1b3) określić rodzaje wiązań (wiązania σ, wiązania Π) dla typowych cząsteczek nieorganicznych i organicznych.

  • Zadanie 6 zgodnie z opisem wymagań (standard I, punkt 1b5) zakłada, że zdający potrafi:

Zapisywać wzory określające budowę typowych związków jonowych (…) oraz (standard I, punkt 1b7) przewidywać właściwości fizykochemiczne substancji, wynikające z rodzaju występujących w nich wiązań.

[1] Informacje o wynikach.

[2] Podające metody nauczania polegają na przekazywaniu uczniom gotowych wiadomości, logicznie zbudowanych w pewne struktury.

[3] Informator o egzaminie maturalnym z chemii od 2008 roku.

Opinia o warsztatach jednej z uczestniczek

Warsztaty chemiczne dla maturzystów „Ostatni dzwonek przed maturą” już od pierwszego dnia ich trwania ogromnie mi się spodobały. Cotygodniowe zajęcia były zawsze prowadzone w ciekawy sposób (nie brakowało również żartów ze strony prowadzących warsztaty). Forma zajęć, czyli wykład, a potem ćwiczenia, pozwalała na uporządkowanie i utrwalenie materiału. To bardzo ważna sprawa dla każdego maturzysty, by w trakcie przygotowań do matury nie wkradł się chaos. Najmilej wspominam nagrodę w postaci możliwości przeprowadzenia doświadczenia przed wszystkimi i pochwałę za rozwiązanie największej ilości zadań umieszczonych na facebooku! To mi dało sporo motywacji i chęci pogłębiania swojej wiedzy z chemii, co koniec końców zaprowadziło mnie po maturze nigdzie indziej, a właśnie na Wydział Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym podjęłam studia chemiczne. „Ostatni dzwonek przed maturą” pozwala w szybkim czasie nauczyć się jakże obszernego zakresu maturalnego w przemiłej atmosferze. Gorąco polecam!

Opinia nauczyciela uczącego w jednym z krakowskich liceów

Uważam, że warsztaty „Ostatni dzwonek przed maturą” są bardzo dobrym i trafionym pomysłem skierowanym do uczniów szkół średnich. Świadczy o tym bardzo duże zainteresowanie nimi uczniów klas trzecich oraz wielka uwaga i zaangażowanie tychże uczniów jakie dało się dostrzec podczas trwania warsztatów. Organizowanie takich warsztatów ma głęboki sens z wielu powodów. Poniżej przedstawiam kilka, z mojego punktu widzenia najważniejszych:

  • Przy małej liczbie godzin lekcyjnych nawet w klasach z chemią jako wiodącym przedmiotem (trzy godziny w ciągu jednego roku) dodatkowe ćwiczenia utrwalające i powtórzeniowe zdobytej wiedzy dadzą uczniom lepsze przygotowanie do egzaminu maturalnego a co za tym idzie lepsze wyniki.
  • Większe zainteresowanie uczniów przedmiotem który uchodzi za trudny i wymagający dużo systematycznej pracy.
  • Lepsze przygotowanie uczniów do studiowania kierunków gdzie chemia jest przedmiotem obowiązkowym. Często uczelnie organizują dla studentów pierwszego roku zajęcia wyrównawcze z materiału licealnego aby nadrobić braki. Takie warsztaty umożliwiają spotkanie się uczniów z różnych szkół i są dużą szansą na wyrównanie różnic w wiadomościach i umiejętnościach     przed maturą a nie dopiero na studiach.
  • Uczniowie nieśmiali i niezbyt pewni swoich umiejętności będą mogli w grupie innych uczniów nie ze swojej szkoły sprawdzić się jeszcze przed maturą.
  • Uczniowie mają wybór pomiędzy świetnie zorganizowanymi warsztatami dającymi im możliwość wyrównania braków a korepetycjami.